Otaku otaku „o takiego!”

Michał Durys

Co właściwie oznacza „od fanów dla fanów”? Jak pokazują ostatnie wydarzenia może to oznaczać, że fani, którzy dla fanów tłumaczą mangi, obrażają się na fanów, którzy dla fanów rozpowszechniają tłumaczenia tych pierwszych fanów i ogłaszają strajk, który ma uświadomić fanom, że ci drudzy fani są niefajni.

Kuriozalność tej sytuacji skłoniła mnie do wrzucenia na warsztat wielokrotnie wałkowanego tematu skanlacji i fansubów. Nie zamierzam jednak debatować o całokształcie tego procederu, analogie do kradzieży samochodów ominę szerokim łukiem, postaram się za to skupić na znaczeniu „od fanów dla fanów” w kontekście fanowskich tłumaczeń. Zanim jednak wstąpię na grząski grunt rozważań o moralności i etyce pozwolę sobie przypomnieć twardy fakt: nieautoryzowane rozpowszechnianie kopii mangi lub anime jest sprzeczne z prawem; to że dane dzieło nie ma dystrybutora w Polsce, a rozpowszechniający nie czerpie z tego faktu korzyści materialnych nijak tego nie zmienia.

Na użytek tych z was, którzy nie są na bieżąco z fandomowymi dramami pozwolę sobie nakreślić obraz sytuacji. Od dawna część skanlatorów ma na pieńku z serwisem Manga Library tudzież personalnie z jego twórcą, niejakim K3nseiem. Przysłowiowych kości niezgody jest kilka:

Skanlacje trafiają na Manga Library bez zgody, a wręcz przy wyraźnym sprzeciwie grup skanlacyjnych.
Manga Library usuwa(ło) informacje o autorach skanlacji, a dodaje informacje, że plik został pobrany z ML przez co czytelnicy mogą odnosić wrażenie, że skanlacje zawdzięczają ML, a nie skanlatorom.
Serwis udostępnia tytuły zlicencjonowane w Polsce.
Wśród skanlatorów panuje domniemanie, że K3nsei czerpie z tego procederu niemały dochód.

Dotychczasowe próby porozumienia się poszczególnych grup skanlacyjnych z Manga Library spełzły na niczym, więc pod dumną nazwą Unii Grup Skanlacyjnych zawiązano porozumienie, które ma celu wywarcie wpływu na Manga Library. Pierwszym działaniem unii było ogłoszenie strajku: zrzeszone w niej grupy do końca października 2011 wstrzymują pracę. Strajk ma zwrócić uwagę czytelników skanlacji na postulaty unii.

Odkąd pamiętam „od fanów dla fanów” oznaczało tyle, że jedni fani bezinteresownie poświęcali czas, umiejętności i pieniądze, by umożliwić innym fanom dostęp do twórczości, która nie jest dostępna po polsku z legalnych źródeł. Czasami dodawano jeszcze adnotację „nie na sprzedaż”. Nigdy jednak nie spotkałem się, by „od fanów dla fanów” znaczyło „dla sławy”, „dla szacunku” czy „dla oglądalności strony”. Niestety, część postulatów unii sprowadza się właśnie do takich oczekiwań: czytelnicy skanlacji mają je pobierać z tych, a nie innych stron, zaś skanlatorzy jako dobroczyńcy fandomu mają grzać się w blasku zasłużonej sławy. Domagają się od czytelników szacunku dla ich ciężkiej pracy, bo (cytuję) „to właśnie my, skanlatorzy, robimy dla nich mangi”. Taka deklaracja wystarczy, żeby postawić unię skanlatorów poza nawiasem poważnego traktowania, jednak ograniczę się do stwierdzenia, że w moim odczuciu ma ona niewiele wspólnego z bezinteresownością.

Wedle deklaracji twórcy Manga Library, serwis również działa „od fanów dla fanów”. Zebranie rozrzuconych po sieci skanlacji i podanie ich w dostępnej formie z pewnością wielu fanom ułatwiło życie. Niestety, również i po tej stronie konfliktu bezinteresowności można ze świecą szukać. W dostępnych publicznie dyskusjach wyraźnie widać, że głównym celem istnienia Manga Library jest dopieszczenie ego administratora. Aspiruje on do miana samozwańczego króla skanlacji wielbionego przez rzesze wdzięcznych fanów. W tej sytuacji obie strony konfliktu są siebie warte.

Bardziej trafnym zarzutem unii pod adresem Manga Library jest czerpanie zysków z dystrybucji fanowskich tłumaczeń. Jak wspomniałem wcześniej, „nie na sprzedaż” często było nawet dodawane zaraz po „od fanów dla fanów”. Ze strony skanlatorów padają oskarżenia, że dzięki reklamom na stronie do kieszeni twórcy Manga Library trafiają tysiące złotych miesięcznie. Ten odpiera zarzuty twierdząc, że na prowadzeniu strony nie zarabia więcej niż drobne, zaś utrzymanie serwisu kosztuje blisko 1000 zł miesięcznie. Bez zaglądania do mangobibliotecznej kieszeni trudno rozstrzygnąć, po czyjej stronie leży racja, jednak sam fakt, że takie wątpliwości się pojawiają źle świadczy o Manga Library. W moim odczuciu ważnym elementem etosu „od fanów dla fanów” jest zaufanie i transparentność działań. Skanlatorzy (i fani jako tacy) mają prawo oczekiwać, że inne osoby mieniące się fanami nie wykorzystają ich pracy w sposób niecny lub nieetyczny, a zarabianie na cudzej pracy uważam za wyjątkowe niecne działanie. Dlatego jeśli pojawiają się wątpliwości to powinny zostać wyjaśnione.

Nie bardzo wierzę w grube tysiące zdobyte kosztem skanlatorów. Na podstawie własnych doświadczeń byłbym zdziwiony, gdyby wpływy z reklam na Manga Library choć zbliżyły się do średniej krajowej. Cytowane przez niektórych dyskutantów wyliczenia na podstawie dostępnych w sieci kalkulatorów można sobie schować w buty. Z drugiej strony nie widzę powodu, by utrzymanie serwisu kalibru Manga Library kosztowało 1000 zł miesięcznie, tym bardziej, że serwis korzysta z usług jednej z najtańszych serwerowni w Europie. Jeśli faktycznie potrzebne są trzy serwery świadczy to tylko o tym, że od strony technicznej ML nie jest warte funta kłaków. W tej sytuacji twórca serwisu najlepiej uczyni nawiązując współpracę z kimś, kto ma pojęcie o tworzeniu serwisów internetowych celem optymalizacji kodu. Takich ludzi jest trochę w mangowym fandomie. Po takiej kuracji koszty utrzymania serwisu powinny zmaleć dwu- albo nawet trzykrotnie, a taką kwotę na tak popularnej stronie można zdobyć bez nękania użytkowników dziesięcioma reklamami. To na pewno umili użytkownikom obcowanie ze stroną i oczyści nieco atmosferę wokół Manga Library.

Żeby dać punkt odniesienia tym z was, którzy nie mieli przyjemności prowadzenia własnej strony, podam, że miesięczny koszt dzierżawy serwera anime.com.pl wynosi ok. 70 zł, a taki lichy serwerek spokojnie pociągnie cztero- pięciokrotnie większą niż obecnie liczbę odwiedzających. Jak widzicie nie są to duże pieniądze. By nie szły z kieszeni biednego admina wystarczy sprzedaż czterech linków tekstowych umieszczone w panelu po prawej (za lepszych czasów wystarczyły nawet dwa z tych linków).

Jedynym postulatem unii, pod którym się podpisuję bez zastrzeżeń, jest wyeliminowanie zlicencjonowanych tytułów z obiegu. Za „starych dobrych czasów” wystarczyło, by firma zadeklarowała nabycie licencji na dany tytuł, żeby fansuberzy usuwali fansuby ze wszelkich dostępnych im źródeł. Tymczasem na Manga Library można znaleźć większość z obecnie wydawanych tytułów. Deklaracje, że kolejne rozdziały są usuwane w miarę jak ukazują się w sprzedaży uważam za kiepski żart, tym bardziej, że bez większego problemu można znaleźć skany już wydanych rozdziałów. Podobnie oceniam tłumaczenia, że czytelnicy potrzebują skanlacji dostępnych w Polsce tytułów i w trosce o ich dobro administracja Manga Library takowe udostępnia. Niestety, właśnie tego typu potrzeby „fanów” przyczyniły się do zapaści rynku anime w naszym kraju. Dlatego hasło „od fanów dla fanów” dla mnie oznacza także odpowiedzialność i troskę o nasz rynek. Póki dany tytuł jest niedostępny poza Japonią lub przynajmniej nie jest dostępny po polsku, skanlacje i fansuby faktycznie mogą przyczynić się do jego popularyzacji. Kiedy jednak są dostępne obok licencjonowanych wydań stanowią nieuczciwą konkurencję.

Analiza zarzutów unii pod adresem Manga Library pokazuje, że sytuacja nie jest tak jednostronna jak to przedstawiają skanlatorzy. Twierdzenie, że unia działa „od fanów dla fanów”, a Manga Library jest zaprzeczeniem tej idei jest w najlepszym razie niedokładne. Dotychczasowe postulaty unii ani jej działania nie przekonują mnie, a strajk skanlatorów to już zupełne kuriozum. Zgadzam się jednak, że Manga Library nie działa etycznie. Ponadto arogancja administratora tego serwisu jest porażająca. Dlatego mimo nieporadności działań i trącących zarozumialstwem postulatów bliżej mi do poglądów unii. Skanlatorzy wykonują bardziej pożyteczną pracę niż Manga Library, ten serwis jest tylko agregatorem ułatwiającym dostęp do tłumaczeń, więc jako taki pełni wtórną rolę.

Wzajemne fochy skanlatorów i twórcy Manga Library są dziecinne i śmieszne, ale mam nadzieję, że nie tylko ja dostrzegam smutny aspekt tej sytuacji: ludzie, którzy w na zdrowy rozsądek powinni mieć interes we współpracy kłócą się o duperele. Na drodze porozumienia nie stoją merytoryczne przeszkody nie do przejścia, a niezdrowe ambicje, personalne animozje, brak kultury. Te przypadłości nękają nasze środowisko w wielu aspektach, chociażby organizacji konwentów.

Bardzo bym się ucieszył, gdyby po lekturze tego artykułu obie strony konfliktu odłożyły na bok wzajemne pretensje i usiadły do rzeczowych rozmów, które zakończyłyby się kompromisem korzystnym zarówno dla skanlatorów i Manga Library jak i dla czytelników skanlacji. Obawiam się jednak, że emocje i ambicje po obu stronach są zbyt duże. Dlatego będę zadowolony, jeśli moje przemyślenia wpłyną chociaż na część czytelników skanlacji i oglądaczy fansubów. Wy macie największy wpływ na kształtowanie działań zarówno autorów jak i dystrybutorów fanowskich tłumaczeń. Wasze kliknięcia, to które strony odwiedzacie, są najmocniejszym głosem w dyskusji. Klikając pamiętajcie co znaczy „od fanów dla fanów”. Nie głosujcie na strony, które tłumaczenia „od fanów dla fanów” traktują tylko jako źródło bezpłatnych treści.

Dodaj do:

Zobacz także

Z tą publikacją nie są jeszcze powiązane żadne sznurki.

Dodaj sznurek

Ocena

Wystawiać oceny mogą tylko zarejestrowani użytkownicy.

9,58/10 (19 głosów)

Komentarze

Ilość komentarzy: 260 dodaj

REKLAMA

[1] Post scriptum

Joe [*.v8.waw.pl], 29.09.2011, 01:04:06, oceny: +16 -0

Jako post scriptum do artykułu dodam wyjaśnienie. Brak skanlacji i fansubów na anime.com.pl to świadomy wybór. Natmiast nie znaczy to, że potępiam ich tworzenie i używanie. Uważam, że są potrzebne i przydatne, o ile stanowią tylko namiastkę właściwego produktu. Wydaje mi się, że rolą anime.com.pl powinno być też kształtowanie właściwego podejścia do fanowskich tłumaczeń. Stąd ten artykuł.